Τὸ Γαρδίκι Ἀσπροποτάμου, ἀποτελεῖ χωριό - τοπικὴ κοινότητα τῆς δημοτικῆς ἐνότητας Αἰθήκων τοῦ Δήμου Πύλης, χτισμένο ἐπὶ τοῦ δυτικοῦ ὀρεινοῦ ὄγκου τοῦ Νομοῦ Τρικάλων, ὅπου καὶ ἀνήκει διοικητικῶς, πλησίον τῶν συνόρων μὲ τοὺς ὄμορους νομοὺς Ἰωαννίνων καὶ Ἄρτης. Οἱ ἀκριβεῖς τοῦ συντεταγμένες εἶναι 39o 32' 28" B, 21o 15' 29" A ἢ στὸ δεκαδικὸ σύστημα 39.541111, 21.258056, καὶ τὸ ὑψόμετρο στὴν πλατεία 1060 μέτρα. Ταχυδρομικῶς ἀνήκει πλέον στὸ Βουργαρέλι Ἄρτης (παλιᾶ ἀνῆκε στὴν Μεσοχῶρα Τρικάλων) καὶ ἔχει ταχυδρομικὸ κώδικα 47 045. Ἐκτὸς ἀπὸ τὸ Γαρδίκι, στὸ ἴδιο δημοτικὸ διαμέρισμα συμπεριλαμβάνεται καὶ ὁ οἰκισμὸς Παλαιοχώρι Γαρδικίου, ὁ ὁποῖος βρίσκεται στὴν θέσι τοῦ παλαιοῦ οἰκισμοῦ Κεράσοβο, λίγο χαμηλότερα σὲ ὑψόμετρο ἀπὸ τὴν πρωτέουσα τῆς Ἀρχαίας Ἀθαμανίας. Ὁ πληθυσμός του, μὲ βάσι τὴν τελευταία ἀπογραφὴ τοῦ 2011 ἀνέρχεται σὲ 58 κατοίκους (πρακτικᾶ τὸ χειμῶνα ὁ ἀριθμὸς αὐτὸς γίνεται μονοψήφιος, ἐνῶ τοὺς θερινοὺς μῆνες -καὶ ἰδιαίτερα στὸ πανηγύρι τοῦ Δεκαπενταυγούστου- ἔφτανε πρὸ μερικῶν ἐτῶν ἕως καὶ τὶς 5 - 8 χιλιᾶδες), ἐνῶ τὸ Παλαιοχώρι ἔχει 85 κατοίκους (σύνολο 143).
ΟΡΕΙΝΟ ΑΝΑΓΛΥΦΟ
Το Γαρδίκι βρίσκεται στὴν καρδιὰ τῆς μεγίστης ἑλληνικῆς ὀροσειρᾶς, αὐτῆς τῆς Πίνδου, στὸ νότιο κομμάτι της, στὴν εὐρύτερη συστάδα τῶν λεγομένων Ἀθαμανικῶν Ὀρέων ἢ Τζουμέρκων (ἂν καὶ ὄχι στὰ κυρίως -νοτιοδυτικότερα- Τζουμέρκα). Εἶναι χτισμένο ἀμφιθεατρικῶς σὲ ἕνα πλάτωμα, μέσα σὲ σχετικῶς ἀπόκρημνο φαράγγι, τὸ ἐπωνομαζόμενο καὶ Γαρδικιώτικο. Τὸ φαράγγι αὐτό, τὸ ὁποῖο διαῤῥέει ὁ Μουτσιαρίτης ποταμός ποὺ στὴ συνέχεια σμίγει μὲ τὸν κυρίως Ἀσπροπόταμο (Ἀχελῶο), ἀφορίζεται ἀπὸ τοὺς ἐξῆς δύο ὀρεινοὺς σχηματισμούς:
Στὶς παρακάτω εἰκόνες μπορεῖτε νὰ δεῖτε, ἀριστερὰ μιὰ φωτορεαλιστικὴ ἠμι-τρισδιάστατη ἀπεικόνιση τῆς περιοχῆς μὲ ὅλους τοὺς ἀναφερόμενους παραπάνω ὀρεινοὺς ὄγκους, δεξιὰ μιὰ φωτορεαλιστικὴ ἐγκάρσια κατατομὴ τοῦ γαρδικιώτικου φαραγγιοῦ, ἀπὸ τὴν βορειοανατολική του εἴσοδο (καὶ οἱ δύο εἰκόνες μὲ τὴ βοήθεια τοῦ προγράμματος google earth) καὶ κάτω μιὰ φωτογραφικὴ ἀπεικόνισι τῆς νοτιοδυτικῆς εἰσόδου τοῦ Γαρδικιώτικου φαραγγιοῦ ἀπὸ τὸ γειτονικὸ χωριὸ Ἀθαμανία (Μουτσιάρα).
![]() |
![]() |
![]() |
ΥΔΑΤΙΝΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ
Σημαντικὸς ὁ ὑδάτινος πλοῦτος τῆς περιοχῆς, μὲ τὰ βουνὰ καὶ τὶς πλαγιές τους χαραγμένες ἀπὸ τὰ πολλὰ καὶ μὲ σημαντικὸ ὄγκο νεροῦ ῥέματα, μὲ τὰ μεγαλύτερα ῥέματα καὶ ποτάμια νὰ διαῤῥέουν τὰ διάφορα φαράγγια, ἀλλὰ καὶ τὸν ὑδροφόρο ὀρίζοντα νὰ δίνει πολλὲς καὶ παραγωγικότατες πηγές, μὲ ἐξαιρετικῆς ποιότητας νερὸ παρὰ τὴν ὑψηλὴ ἴσως περιεκτικότητά του σὲ ἄλατα (σκληρό). Βεβαίως ὁ μεγαλύτερος σὲ ὄγκο ποταμὸς ποὺ βρίσκεται ἐξ' ὁλοκλήρου σὲ ἑλληνικὸ ἔδαφος, ὁ -ἀρχαῖος Θεός- Ἀχελῶος, καὶ παραδοσιακᾶ καλούμενος Ἀσπροπόταμος, στὸν ἄνω ῥοῦ του, δεσπόζει καὶ ἔχει ὀνοματίσει καὶ ὅλη τὴν περιοχή. Στὴ βάσι τῆς γαρδικιώτικης χαράδρας περνᾶ ἕνα σημαντικὸ καὶ ὀρμητικὸ ῥέμα, τὸ Μουτσιαρίτικο (ποὺ ἔλκει τὴν ὀνομασία του ἀπὸ τὸ γειτονικὸ χωριὸ Μουτσιάρα ἢ -μετὰ τὴν ἀλλαγὴ ὀνομάτων- Ἀθαμανία), καὶ τὸ ὁποῖο -ἀφοῦ ἐνισχυθεῖ ἀπὸ πολλὰ ἄλλα μικρότερα ῥέματα ποὺ σχηματίζονται ἰδίως τοὺς χειμερινοὺς μῆνες- στὴ θέσι Σμίξη, χύνει τὰ νερά του στὸν Ἀσπροπόταμο. Λίγο παρακάτω περνᾶ καὶ ὁ Καμναΐτικος ποταμός, τὸν ὁποῖο συναντᾶμε στὴ διαδρομὴ ἀπὸ Τρίκαλα γιὰ Γαρδίκι.
Σημαντικὴ γιὰ τὸ χωριὸ εἶναι ἡ πηγή ποὺ τὸ ὑδροδοτεῖ βασικῶς (πέρα ἀπὸ τὶς ἐπιμέρους μικρότερες ἀπ' ὅπου ἀνἐκαθεν ἔπαιρναν νερὸ οἱ χωριανοί), ἡ λεγόμενη Φαντανιόρα, στὰ 1700 περίπου μέτρα, ὅπου καὶ κατασκευάστηκε πέτρινη βρύση ἐπὶ κοινοτάρχου Χρῆστου Δημ. Πελεκοῦδα, ἡ ὁποῖα καὶ ἐγκαινιάστηκε τὸν Αὔγουστο τοῦ 1939.
ΒΛΑΣΤΗΣΙ
Παρ' ὅτι, ὅπως βλέπετε καὶ στὶς παραπάνω εἰκόνες, οἱ γύρω ὀρεινοὶ ὄγκοι μὲ τὶς πλαγιές τους εἶναι κατάφυτοι ἀπὸ δάση εἰδῶν τῆς παραμεσογειακῆς ζώνης ἕως τὰ 1000 περίπου μέτρα (δρῦς, πουρνάρι, γάβρος, φράξος, κρανιά, σφένδαμος, πλάτανος) ἀλλὰ καὶ τῆς ὑπαλπικῆς ζώνης ποὺ ξεκινᾶ ἀπὸ τὰ 1000 περίπου μέτρα (ἐλάτη, μαύρη πεύκη, κέδρος, ὀξυᾶ), τὸ Γαρδίκι εἶναι σχετικῶς σπανὸ ἀπὸ θέμα βλάστησης, ἀναδεικνύοντας τὴ γεωλογική του σύστασι ἀπὸ πλακώδη ἀσβεστόλιθο. Ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικότερους λόγους αὐτὴς τῆς ἀπουσίας πυκνῆς βλάστησης εἶναι, ἀφενὸς ἡ ἀνεξέλεγκτη -ἀρχικῶς- ὑλοτομία καὶ ἡ ἔντονη οἰκιστικὴ δραστηριότητα τοὺς τέσσερις -τουλάχιστον- τελευταίους αἰῶνες, ἀφετέρου δέ, ἡ -μέχρι καὶ μετὰ τὰ μέσα τοῦ 20οῦ αἰώνα- ἔντονη κτηνοτροφικὴ δραστηριότητα, μὲ τὰ κοπάδια νὰ βόσκουν ἀκόμα καὶ μέσα στὰ χωριά· τὸ τελευταῖο αὐτὸ γεγονὸς ἐξηγεῖ πολὺ καλὰ γιατί, μὲ τὴν ὕφεσι τῆς κτηνοτροφίας καὶ τὸν περιορισμὸ τῶν βοσκοτόπων, τὶς τελευταῖες δεκαετίες ἔχει ἐνισχυθεῖ σημαντικᾶ ἡ βλάστησι.
Σὲ μεγαλύτερα ἀκόμα ὑψόμετρα, πάνω ἀπὸ τὰ 1600 μέτρα, γύρω απὸ τὶς κορυφὲς τῶν βουνῶν, μπορεῖ νὰ βρεῖ κανεῖς τὰ φυτὰ καὶ τὶς πόες τῆς ἀλπικῆς ζώνης, ἄγριο τσάϊ, ἀμάραντο, ποικίλα ἀγριολούλουδα. Ἀξιοσημείωτο εἶναι ὅτι στὴν περιοχή μας, αὐτὴ ἡ λεγόμενη ἀλπικὴ ζώνη κατέρχεται σὲ χαμηλότερα ὑψόμετρα ἀπὸ τὰ συνήθη, ποὺ ξεπερνοῦν τὰ 2000 μέτρα.
ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
Σὲ μιὰ πρόσφατη μελέτη (2011) σχετικῶς μὲ τὴ συσχέτισι κλιματολογικῶν συνθηκῶν καὶ ζωνῶν βλάστησης ἀνὰ τὴν Ἑλλάδα, τῶν Μάρκου Α. Γκουβᾶ καὶ Νικολάου Κ. Σακελλαρίου, γιὰ λογαριασμὸ τοῦ Ἰνστιτούτου Ἐρευνῶν Περιβάλλοντος καὶ Βιώσιμης Ἀνάπτυξης τοῦ Ἐθνικοῦ Ἀστεροσκοπείου Ἀθηνῶν, παρατίθενται τὰ παρακάτω μετεωρολογικὰ δεδομένα ἀπὸ παλαιότερο μετεωρολογικὸ σταθμὸ στὴν περιοχὴ τοῦ Γαρδικίου, ὁ ὁποῖος λειτοῦργησε γιὰ περισσότερα ἀπὸ δέκα ἔτη, ἀλλὰ μὲ ἐλεγχόμενη ἀξιοπιστία δεδομένων. Στὰ πρώτα πλήρη 4 ἔτη (2010 -2013) τῆς λειτουργίας του, ὁ δικός μας σταθμός, στὸ ἴδιο ὑψόμετρο καὶ μὲ τὰ ἴδια γενικὰ χαρακτηριστικά, ἔχει δώσει τὶς ἀντίστοιχες -στὰ δεξιᾶ- τιμές:
Παλαιότερος σταθμός (>10 ἔτη) |
Νέος σταθμός (2010-2013) |
|
Μέση θερμοκρασία τοῦ ψυχροτέρου μηνός -Ἰανουάριος- (°C) | 0,7 | 0,9 |
Μέση ἐλαχίστη θερμοκρασία τοῦ ψυχροτέρου μηνός (°C) | -2,6 | -1,9 |
Μέση θερμοκρασία του θερμοτέρου μηνός -Αὔγουστος- (°C) | 19,2 | 20,9 |
Μέση μέγιστη θερμοκρασία του θερμοτέρου μηνός (°C) | 25,2 | 28,4 |
Μέση ἐτησία θερμοκρασία (°C) | 10 | 9,7 |
Μέση θερμοκρασία τοῦ τετραμήνου Μαΐου - Αὐγούστου (°C) | 17 | 17,3 |
Ἀριθμὸς μηνῶν μὲ μέση θερμοκρασία >10°C | 6 | 5 |
Ἀριθμὸς μηνῶν μὲ μέση θερμοκρασία >20°C | 0 | 1 |
Μέσο ἐτήσιο ὕψος ὑετοῦ (mm) | 1847 | 1912 |
Μέσο ὕψος ὑετοῦ τοῦ τετραμήνου Μαΐου -Αὐγούστου (mm) | 264 | 212 |
Ἀριθμός «ξηρῶν» μηνῶν μὲ μέσο ὕψος ὑετοῦ ἴσο ἢ μικρότερο (ἀριθμητικῶς) ἀπὸ τὸ διπλάσιο τῆς μέσης θερμοκρασίας τους (Ρ<2Τ) |
1 | 1 |
Μέση ἐτήσια τιμὴ ἀνέμου / μέση ἐτήσια τιμὴ ῥιπῶν ἀνέμου (km/h) | - | 2,5 / 56,3 |
Ἐπικρατοῦσα διεύθυνσι ἀνέμου | - | ΝΔ, ΒΑ |
Βεβαίως, ἀπαιτεῖται λειτουργία τοῦ παρόντος σταθμοῦ καὶ συμπαγὴς καταγραφὴ δεδομένων γιὰ μεγάλο χρονικὸ διάστημα (τουλάχιστον 25 ἔτη γιὰ βροχομετρικά, 10 ἔτη γιὰ θερμομετρικὰ δεδομένα) γιὰ τὴν ἐξαγωγὴ τῶν πρώτων ἀσφαλῶν καὶ ἀξιόπιστων συμπερασμάτων σχετικὰ μὲ τὴν κλιματολογία τοῦ χώρου. Ὡστόσο, α) τὰ ἕως τώρα καταγεγραμμένα δεδομένα, β) ἡ παρατήρησι τῆς συμπεριφορᾶς τῶν καιρικῶν συστημάτων στὴν περιοχὴ σὲ συνάρτησι καὶ μὲ τὸ γεωγραφικό της ἀνάγλυφο ὡς ἀπότομης χαράδρας καὶ γ) οἱ παραδοσιακές, μακροχρόνιες -οἱ ἐλεγμένα κατὰ τὸ δυνατὸ ἀξιόπιστες- παρατηρήσεις τῶν ἐντόπιων κτηνοτρόφων καὶ ἄλλων κατοίκων, μὰς ὁδηγοῦν -μὲ πιθανότητα ἀνατροπῆς, βεβαίως, μετὰ ἀπὸ τὴν συλλογὴ περισσοτέρων καὶ ὑπερ-δεκαετῶν δεδομένων- στὰ ἐξῆς πορίσματα:
ΠΡΟΣΒΑΣΙ
Ἐπὶ αἰῶνες, ἡ πρόσβασι στὸ χωριὸ γινόταν ἀπὸ τὸ κατώτερο καὶ ἀνατολικὸ μέρος του, ὅπου ἀπέληγε ἡ λεγόμενη «βλαχόστρατα», πετρόχτιστο αἰωνόβιο -ἀπόκρημνο πρὶν τὸ χωριὸ γιὰ λόγους ὀχυρωματικούς- ἠμιονηγὸ μονοπάτι (μουλαρόδρομος), ἀξιολογότατο δεῖγμα τῆς ὀρεινῆς ὁδοποιΐας μιᾶς ἄλλης ἐποχῆς, μεγάλα κομμάτια καὶ τειχία τοῦ ὁποίου σώζονται χωρὶς συντήρησι, ἕως σήμερα! Ἀπὸ τὰ Τρίκαλα, ἡ συνολικὴ διαδρομὴ ἔφτανε καθαρᾶ τὶς 20 ὧρες, ποὺ μαζὶ μὲ δῦο διανυκτερεύσεις σὲ συγκεκριμένα σημεία, γινόταν πλέον τριήμερος.
Μεταπολεμικῶς, χαράχθηκε καὶ διανοίχθηκε σταδιακᾶ ὁ σημερινὸς δρόμος -ἀρχικὰ καὶ αὐτὸς ἠμιονηγός καὶ μετέπειτα αὐτοκινητόδρομος- ποὺ προσεγγίζει τὸ χωριὸ ἀπὸ σημεῖο ὑψηλότερο ὑψομετρικῶς καὶ ἀπὸ τὰ βορειοανατολικᾶ, ἀπὸ τὶς λεγόμενες θέσεις «Γουλᾶς» καὶ «Κόμανος», ποὺ ἡ τελευταῖα εἶναι πλέον σῆμα κατατεθὲν τῆς εἰσόδου στὸ χωριό, μὲ πανοραμικὴ θέα αὐτοῦ.
Τὰ ἔργα γιὰ τὴν ὀριστικὴ διάνοιξι τοῦ ἐν λόγῳ δρόμου (σὲ ὅλο τὸ μῆκος του ἀπὸ τὴν Πύλη Τρικάλων, ὅπου ἐξυπηρετεῖ ὅλα τὰ ὀρεινὰ χωριὰ τῆς περιοχῆς) ἔγιναν ἀπὸ τὴν ὑπηρεσία τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ ΜΟΜΑ. Στὸν δρόμο αὐτό, μετὰ τὴν Πύλη Τρικάλων συναντᾶ κανεῖς τὸ Ῥοπωτό, τὴν διασταύρωσι γιὰ τὴν περιοχὴ Στουρναρέϊκων καὶ Μεσοχῶρας Τρικάλων (ἀπ' ὅπου πλέον μὲ τὶς τελευταῖες σήραγγες καὶ λοιπὰ ἔργα πέριξ τοῦ ὁμωνύμου φράγματος, φτάνει κανεὶς Ἄρτα ἀρκετὰ ἄνετα), τὴν Ἀναβρυσοῦλα, τὴν Ἐλάτη, τὸ χιονοδρομικὸ κέντρο Περτουλίου καὶ τὸ Περτούλι· ἔπειτα τὸ Νεραϊδοχώρι, τὴν Πύρρα, τὴ Δέση, τὴν ἔξοδο γιὰ Ἅγιο Νικόλαο καὶ Τυφλοσέλι· μετὰ ὁ δρόμος κατεβαίνει στὸ ἐπίπεδο τοῦ ποταμοῦ πρὸς τὴν μεγάλη τσιμεντένια γέφυρα τοῦ Ἀσπροποτάμου ποὺ ὅδηγεῖ α) πρὸς τὸ Παλαιοχώρι Γαρδικίου καὶ τὸ δασικὸ δρόμο γιὰ Ἀρματολικό καὶ τὸ φράγμα τῆς Μεσοχῶρας στὰ ἀριστερά β) πρὸς τὸ νέο παραποτάμιο παρακαμπτήριο δρόμο γιὰ τὸ χωριὸ Ἀθαμανία (Μουτσιάρα) δεξιά· στὸ ἴδιο σημεῖο, ἀπεναντι ἀπὸ τὴ γέφυρα τοῦ Ἄσπρου ὑπάρχει διασταύρωσι μὲ δρόμο στὰ δεξιᾶ γιὰ τὰ βορειότερα χωριὰ τοῦ Ἀσπροποτάμου (Τζούρτζια, Μηλιά, Κατάφυτο, Χαλίκι, Καλιρρόη, Κρανιά, Καστανιά, Ἀμάραντο κλπ) καὶ τέλος, ἀφοῦ περάσουμε τὴ μεταλλικὴ στρατιωτικὴ μικρότερη γέφυρα τύπου «Belley», καὶ μετὰ ἀπὸ δέκα στροφὲς 180o καὶ ἀπότομο ὑψομετρικᾶ ἀνέβασμα (ἀπὸ τὰ 785 μέτρα τῆς γέφυρας, «Βelley», ἕως τὰ 1100 περίπου μέτρα τῆς θέσεως «Γουλᾶς»), φτάνουμε στὸ Γαρδίκι. Ἡ χιλιομετρικὴ ἀπόστασι ἀπὸ τὴν πρωτεύουσα τοῦ νομοῦ, τὰ Τρίκαλα εἶναι ~ 80 km, μὲ συνολικὸ χρόνο διαδρομῆς ~ 1h 40'. Ἀπὸ τὴν πρωτεύουσα Ἀθήνα, ἡ συνολικὴ διαδρομὴ εἶναι ~ 405 km καὶ φτάνει τὶς 5h.
Πρὶν τὴν ὀριστικὴ διάνοιξι τοῦ δρόμου αὐτοῦ (καὶ μέχρι πρότινος γιὰ τὰ μεγάλα ὀχήματα - λεωφορεία) ἡ πρόσβασι γινόταν μέσῳ Καλαμπάκας - Καστανιᾶς, καὶ τοῦ γειτονικοῦ χωριοῦ Ἁγία Παρασκευή (Τζούρτζια), καὶ ἔφτανε τὶς 3 ὧρες ἀπὸ Τρίκαλα (σήμερα 2 - 2μιση ὧρες καὶ ἀπ' ἐκεῖ).